woensdag 13 augustus 2014

Premier Mark Rutte, gemangeld tussen de grootmachten





De Nederlandse minister-president Mark Rutte en de Amerikaanse president Barack Obama tijdens de Nuclear Security Summit 2014 (NSS). Foto: Flickr Minister-President

Op 21 juli 2014 maakte de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken Frans Timmermans in de VN Veiligheidsraad grote indruk bij de stemming van resolutie 2166 over de ramp met vlucht MH17 waarbij 298 mensen omkwamen, waaronder 195 Nederlanders. “Nederland is bereid om in nauwe samenwerking met de betreffende landen, de Verenigde Naties en de ICAO[1], de leiding op zich te nemen in het onderzoek[2] naar de oorzaak van de tragedie. “Ik ben mij bewust van onze verantwoordelijkheid,” aldus de zichtbaar aangeslagen minister, die de Veiligheidsraad nadrukkelijk wees op haar verantwoordelijkheid om zo nodig aanvullende maatregelen te treffen om “de veiligheid en beveiliging van de rampplek en de internationale onderzoekers” te waarborgen. Vervolgens werd de resolutie met eenparigheid aangenomen.

Timmermans mag dan “buitengewoon intelligent [en] eloquent” zijn, erg doortastend is hij in het onderzoek naar de oorzaak niet geweest. De zwarte dozen werden door de “rebellen” geborgen en overgedragen aan de Maleisische delegatie die ze vervolgens naar een laboratorium in het Verenigd Koninkrijk stuurde. Waren het niet de “rebellen” die het Nederlandse onderzoek bemoeilijkten, dan staken de troepen van Kiev wel stokken in het wiel. Op 11 augustus, vier weken na de ramp, zei onderzoeksleider Kees Kuijs in het Nederlandse TV-programma Nieuwsuur dat zijn team zich had beperkt tot een zoektocht naar stoffelijke resten en persoonlijke spullen, en niet had gezocht naar de oorzaak van de ramp. De rebellen zouden dat van ons niet geaccepteerd hebben, en al evenmin van een team van de Nederlandse Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV), aldus een weinig overtuigende Kuijs.

Geen bezoek aan crashsite, onderzoekers terug in Nederland

In een recent persbericht zegt de OVV dat een internationaal team de afgelopen weken informatie heeft verzameld en “over enkele weken” voorlopige bevindingen zal publiceren op basis van de zwarte dozen, gegevens van de verkeersleiding, radarbeelden en eventueel satellietfoto’s. Het team is naar Den Haag teruggekeerd en “om daar verder te werken.” Blijkbaar is het OVV-team wegens “de verslechterde veiligheidssituatie in Oost Oekraïne” nooit op de crashsite geweest en keerde het naar Den Haag terug op grond van een “besluit van het kabinet.” Men roept opnieuw de problematische veiligheidssituatie in om aan te geven dat het onzeker is of “de gegevens aangevuld kunnen worden met verder [forensisch-technisch] onderzoek op de crashsite.” Of men de informatie van “enkele onderzoekers onder leiding van Oekraïne [die] kort op de crashsite [zijn] geweest” meeneemt in de rapportering blijft onvermeld.

Het eerdere kort bericht van de OVV is een soort functiebeschrijving. Het onderzoek moet de toedracht achterhalen. Dat vergt een “grondig onderzoek” naar “alle beschikbare informatie.” Hier lijkt het onderzoek te gaan falen: de “informatie” van de verkeersleiding in Kiev is eenzijdig, men spreekt niet specifiek over de opnames van de gesprekken tussen toren en MH17 (die zouden zijn “verdwenen”[3]), men blijkt geen boodschap te hebben aan de uitvoerige onderzoeksgegevens die Rusland ter beschikking heeft gesteld en doet geen beroep op de informatie die in Washington beschikbaar moet zijn van spionagesatellieten die boven het oorlogsgebied hingen en de Amerikaanse vloot die op manoeuvres in de Zwarte Zee het oorlogsgebied nauwlettend in de gaten hield.

Van een serieus onderzoek komt weinig in huis

Alles duidt erop dat Nederland wordt tegengewerkt. Resolutie 2166 geeft Nederland een scala van drukmiddelen. Het had, zoals door Moskou gesuggereerd, een tweede resolutie kunnen afdwingen voor een staakt-het-vuren rond de crashzone, idealiter gewaarborgd door gewapende blauwhelmen. Het had Oekraïne kunnen aanzetten het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag de verdachten te laten vervolgen. Maar voor zover bekend is van een Nederlands initiatief geen sprake. Van een serieus onafhankelijk onderzoek zoals destijds in Lockerbie zal nog weinig in huis komen: de wapenstilstand rond het rampgebied, die toch al niet werd nageleefd, werd 7 augustus door het regime in Kiev opgezegd, waarna het Oekraïense leger de crashsite probeert te veroveren “om de toegang van de onderzoekers tot de rampplek te waarborgen.” Maar voor Kiev staat de uitkomst bij voorbaat vast: Rusland is schuldig.

In Maleisië wordt daar blijkbaar anders over gedacht. Een artikel in het aan de overheid gelieerde blad New Straits Times (NST) wijst op onderzoeksjournalist Robert Parry die meent dat vlucht MH17 is neergehaald door een Oekraïens gevechtsvliegtuig. Parry citeert een TV-interview met de Oekraïens-Canadese OSCE-onderzoeker Michael Bociurkiw, die met enkele collega’s als eerste bij het nog smeulende wrak arriveerde. Sommige wrakstukken waren doorzeefd met wat leek op inslagen van zware automatische wapens en toonden ook gaten die wijzen op de inslag van een raket vol flechettes, aldus Bociurkiw. Het NST-artikel vormt een zware aanklacht tegen de Oekraïense regering, maar ook tegen Washington, Berlijn en de EU. Die hebben februari dit jaar het regime in Kiev na een door fascisten geleide putsch aan de macht gebracht. Dat zet geheime agenten en huurlingen in die de fascistische milities en eenheden van de Nationale Gardes aansturen die vechten in Oost-Oekraïne waar MH17 werd neergeschoten. Het zijn zij die een explosieve militaire confrontatie met het nucleair bewapende Rusland zoeken.

Opbod aan economische sancties

Dat de wereld Moskou onmiddellijk en luidkeels schuldig verklaart aan het neerhalen van MH17 ligt in het verlengde van de stroom kritiek op Rusland en president Poetin van de afgelopen jaren, denk aan Pussy Riot, de homowetgeving en Sochi. Die kritiek is onderdeel van een strijd rond zaken als het asiel voor klokkenluider Edward Snowden en het blokkeren van het Westerse plan om de Syrische president Assad ten val te brengen, waarmee er na Irak en Libië een abrupt einde kwam aan de geplande regimewissels in het Midden-Oosten. De aanhechting van de Krim bij Rusland, de beweerde Russische steun aan opstandelingen in Oost-Oekraïne en nu het neerhalen van MH17 waar Rusland verantwoordelijk wordt gesteld, dat alles heeft geleid tot een opbod aan economische sancties. Deze beginnende handelsoorlog doet de VS nauwelijks pijn en Rusland kan tegen een stootje. Maar het is vooral de EU die lijdt onder de Russische tegenmaatregelen.

Zeven op de tien Nederlandse bedrijven kunnen zich vinden in de sancties tegen Rusland “vanwege de inlijving van de Krim en het neerhalen van vlucht MH17[4].” Dat blijkt uit een enquête[5] onder 743 Nederlandse ondernemingen, afgenomen in opdracht van het Nederlandse Financieele Dagblad (FD) juist voor de Russische tegenmaatregelen. De krant meldt wel dat de steekproef nauwelijks agrarische bedrijven bevatte, maar niet dat van de 126.000 Nederlandse bedrijven er slechts 4.000 exporteren naar Rusland. De headline van het FD-artikel dat “de meeste Nederlandse bedrijven” achter de sancties tegen Rusland staan verdient dus enige nuance. Nu over de schuldvraag rond MH17 niets zinnigs te zeggen valt bevreemdt het dat de krant niet wilde reageren op de vraag of het onderdeel “…en het neerhalen vorige maand van vlucht MH17” als zodanig aan de respondenten werd voorgelegd.

De dappere stemming in het mercantiele Nederland slaat om

Maar rond het afgelopen weekend sloeg de dappere stemming in Nederland plotseling om. “De aankondiging donderdag dat Rusland een boycot wil van land- en tuinbouwproducten uit de Europese Unie en de Verenigde Staten, kwam in Nederland hard aan,” zo blokletterde het Financieele Dagblad (FD). “De vrees bestaat dat het politieke conflict rond Oekraïne zal leiden tot een langdurige importstop, met grote financiële gevolgen voor boeren en tuinders,” aldus het FD. Nu de tegensancties het o zo mercantiele Nederland blijkbaar veel pijn doen moet worden afgewacht of van Nederland nog veel steun mag worden verwacht bij een verdere escalatie van de handelsoorlog met Rusland. Maar het is wel zeker dat premier Rutte niet “de onderste steen” rond MH17 mag boven krijgen, en zijn verplichtingen jegens “de onschuldige slachtoffers en hun nabestaanden” moeten wegvallen tegen de belangen van het Westen in de mondiale strijd om de macht.


[2] §3 van de resolutie: “Supports efforts to establish a full, thorough and independent international investigation into the incident in accordance with international civil aviation guidelines
[3] In een interview met de New Straits Times wijst de Oekraïense ambassadeur in Maleisië Ihor Humennyi berichten als zouden de bandopnames in beslag genomen zijn door de Oekraïense geheime dienst SBU van de hand. “Daar is geen enkel bewijs voor. Ik lees dat enkel in de kranten,” aldus de ambassadeur.
[4] Het FD, noch TNS Nipo dat de enquête uitvoerde, wilde reageren op de vraag of het tendentieuze onderdeel "... en het neerhalen vorige maand van vlucht MH17" (er is immers niets bekend over de toedracht) als zodanig was vermeld in een vraag aan de respondenten
[5] Ondernemerspeil, een maandelijkse enquête uitgevoerd door TNS Nipo voor het Financieele Dagblad

Geen opmerkingen: